Microplastic in ons milieu en lichaam? Tijd voor actie!

Anne-Marie

25 februari 2025

Microplastic, je hoort er erg veel over. Op de televisie zien we beelden van plastic op stranden en ook op straat zie je vaak zwerfplastic. De meeste mensen begrijpen dat we zwerfafval moeten opruimen, maar wat is eigenlijk het grotere effect van al dat plastic in onze omgeving? En nog belangrijker: heeft al microplastic ook gevolgen voor onze gezondheid en kan je blootstelling hieraan dan voorkomen? Teamlid Anne-Marie ging op onderzoek uit.

De opkomst van plastic

Plastic werd rond 1869 ontwikkeld als innovatief en goedkoop alternatief voor de toen veel gebruikte zeldzame materialen. In 1907 werd de eerste volledig synthetische vorm van plastic uit aardolie uitgevonden. Sindsdien heeft de industrie het materiaal doorontwikkeld tot de enorme diversiteit aan plastics die we nu kennen. Plastic is sterk, flexibel en goedkoop, maar deze voordelen hebben ook een keerzijde.

Plastic in ons milieu en lichaam: microplastics voorkomen

Wat gebeurt er met plastic in het milieu?

De ontwerpers van plastic wilden een materiaal ontwerpen, dat sterk was en lang mee ging. Dat ze daar erg goed in zijn geslaagd, dat weten we nu, want de synthetische vormen van plastic breken niet op natuurlijke wijze af. In plaats daarvan valt het in steeds kleinere deeltjes uit elkaar. Als plastic uit elkaar begint te vallen wordt het in eerste instantie microplastic. Om het microplastic te mogen noemen, moeten de deeltjes kleiner zijn dan 5 millimeter. Deze zijn dus met het blote oog. Deze microplastics vallen daarna nog verder uit elkaar. De kleinste, tot nu toe gevonden, deeltjes zijn nog kleiner en heten nanoplastics. Deze zijn kleiner dan 100 nanometer. Als je bedenkt dat een nanometer is 0,000001 millimeter groot is, dan weet je dat je deze deeltjes niet meer met het blote oog kan zien. Er zitten een aantal nadelen aan het feit dat deze nanoplastics zo klein zijn. Door hun grote kunnen ze door celwanden heen dringen. Op deze manier komen ze in ons lichaam en in onze voeding terecht. Ook vinden we ze terug in ons drinkwater en in de lucht die we in ademen.

Gezondheidseffecten van micro- en nanoplastics

Microplastics en nanoplastics komen dus op verschillende manieren ons lichaam binnen: via inademing, voedsel en drinkwater. Microplastics zijn nog relatief groot en men gaat er nu vanuit dat deze het lichaam ook weer verlaten via de spijsvertering. Doordat nanoplastics celwanden kunnen passeren is dat bij deze vorm van plastic niet zeker. Onderzoek laat zien dat nanoplastics zich kunnen ophopen in onze organen. Ook wijst onderzoek uit dat nanoplastics chemische stoffen kunnen opnemen, wat het risico op schadelijke effecten verder verhoogd.

Recente studies laten verontrustende resultaten zien:

In een onderzoek bij kippenembryo’s blijkt dat nanoplastics kunnen zorgen voor misvormingen van het hart, de ogen en het zenuwstelsel. Ook in menselijke organen zijn deze plastics aangetroffen.
Nanoplastics lijken de effectiviteit van antibiotica te verminderen en antibiotica resistentie in de hand te werken.
Het inademen van plastic deeltjes kan leiden tot irritatie van de luchtwegen en afwijkingen in de longen.

Op dit moment lopen er nog veel onderzoeken naar de effecten van nanoplastics op de gezondheid van mensen, dieren en onze omgeving. De uitslagen die er nu al liggen laten zien dat er redenen zijn om ons zorgen te maken.

Wat wordt er gedaan om blootstelling aan microplastics te voorkomen?

Door de onderzoeken naar de schadelijke effecten van microplastics, begint de regelgeving tegen het gebruik hiervan op gang te komen. In 2023 is er een belangrijke wet aangenomen die het gebruik van microplastics in cosmetica aan banden legt. De regelgeving met betrekking tot het gebruik van nanoplastics laat op zich wachten. Men geeft aan dat het onderzoek op dit moment nog zo opkomend is dat het moeilijk is om hier op dit moment regels voor te maken. Wel geeft men toe dat de resultaten van de onderzoeken die gepubliceerd worden, reden geven tot zorg.

Microplastics voorkomen: wat kun jij doen?

Plastic is overal: in de lucht die we inademen, het water dat we drinken en het eten dat we eten. Er volledig aan ontkomen is onmogelijk, maar je kunt je blootstelling wel verminderen:

Vermijd wegwerpplastic en verpakkingen. Koop zoveel mogelijk verpakkingsvrije producten. Neem herbruikbare zakken mee naar de winkel en kies voor glazen of metalen verpakkingen in plaats van plastic.
Microplastics voorkomen in je verzorgingsproducten. Gebruik de app Beat The Microbead van de Plastic Soup Foundation om te controleren of je cosmetica microplastics bevatten.
Kies voor plasticvrije huishoudelijke producten.

Kies houten of RVS keukengerei in plaats van plastic spatels.
Gebruik katoenen of linnen doeken in plaats van microvezeldoekjes.
Vermijd plastic schuursponsjes, en kies voor natuurlijke alternatieven zoals kokosvezel.
Kies voor een glazen of RVS maatbeker of mengkom in plaats van de plastic variant.

Let op de samenstelling van je kleding. Veel kleding bevat polyester, viscose, nylon of andere synthetische vezels. Kies waar mogelijk voor katoen, linnen, wol, (biologisch) katoen, zijde, bamboe, hennep, jute, lyocell of tencel.

Pas je eet- en drinkgewoonten aan.

Drink losse thee in een metalen theezeefje in plaats van theezakjes, die vaak plastic bevatten.
Gebruik een koffiezetapparaat voor koffiebonen of met een herbruikbaar of papieren filter, in plaats van pads of cups.
Kies zoveel mogelijk voor onverpakt voedsel en vermijd dubbel verpakte producten zoals koekjes of snacks

Microplastics voorkomen: Kleine stappen, groot verschil

Tijdens het schrijven van dit artikel kwamen er bijna dagelijks nieuwe onderzoeken naar micro- en nanoplastics naar buiten. Hoewel niet alle feiten al vaststaan, is één ding duidelijk: plastic hoort niet in ons lichaam en niet in ons milieu. Het is aan ons om hier iets tegen te doen. Bedenk dat iedere stap helpt en dat je met iedere stap die je zet naar minder plastic, je jezelf en jouw omgeving gezonder maakt. Welke stap zet jij vandaag?

Meer lezen?

In dit artikel staan affiliate links. Wanneer je via één van deze links een aankoop doet, ontvangt DuurzameKeuzes een (meestal kleine) commissie van de verkoper, terwijl het jou niets extra kost. Denk aan het milieu en je portemonnee; koop alleen iets als je het nodig hebt!

Foto’s door Marc Newberry, Naja Bertolt Jensen, Erik Mclean

0 antwoorden